Ebru

EBRU

Kâğıt süsleme sanatlarının en önemlilerinden bir olan ebruculuğun başlangıç tarihi kesinlikle bilinmemektedir. Üzeri tarihli en eski  ebrulu kâğıt 1554 yılında bir Malik * Deylemi yazısıdır. Ancak bunun hafif ebru denen ve oldukça gelişmiş bir teknik gösteren tür olması nedeniyle, ebruculuğun en az XV. yy. da başladığı söylenebilir.1608 tarihli Tertib-i Risale-i ebri, ebru sanatına ilişkin ayrıntılı bilgi verir. Ebru kâğıdı Batı kaynaklarında  Türk kâğıdı ya da Türk Mermer kâğıdı olarak adlandırılmıştır. Araplar da ise varak ül-mücezza (Damarlı kâğıt) olarak tanınır. Ebruculuğun Türkistan da, Buhara’da doğduğu oradan İran'a ve Anadolu'ya geçtiği sanılmaktadır.

Ebru teknesi budaksız çamdan, çinko ya da galvanizden hazırlanır. Kullanılacak toprak ve bitkisel boyalar düzgün bir mermer üzerinde destesenle ezilir. Biraz su eklenerek merhem kıvamına getirilen boyaların her rengi değişik bir kaba konur. Büyük bir kap içinde yapışkan bir koyuluk vermek üzere kitre zamkı eklenmiş su, en az bir gece bekletildikten sonra süzülerek ebru teknesine dökülür. Küçük bir kapla ezilmiş boyalardan bir parça alınarak suya serpilmeye başlanır. Boyanın suyun üzerinde çok yayılması isteniyorsa fazlaca, az yayılması isteniyorsa az sığır ya da koyun ödü eklenir. Atkuyruğundan yapılmış bir fırçayla boyanın su üzerinde biçimlenmesi sağlanır. Ödün bir işlevi de yayılan boyaların birbirine karışmasını önlemektir. Daha sonra ebrulanacak kâğıt teknenin sağından ya da solundan yavaşça suyun yüzeyine bırakılır.(Ebru damat kâğıt kullanılır) 10-15 saniye sonra Ebruyu yapanın yönünden, köşelerden tutularak kaldırılır. Uzun çıtalar üzerinde gölgede kurutulur. Mühreyle parlatılır. Ebrular elde edilen motiflere göre battal*ebru, bülbül* yuvası ebru, Necmettin*ebrusu ya da  çiçekli ebru, çifte* aharlı ebru, gelgit* ebru, hafif *ebru, Kılçıklı* ebru, Kumlu * ebru, somaki* ebrusu, sümbül* ebrusu, taraklı* ebru, tarama* ebru, vb. çeşitli adlarla anılır. Önemli ebru sanatçıları arasında Şebek (XV-XVl.yy. lar) Hatip Mehmet Efendi (XVlll yy),Şeyh Sadık Efendi (XlX yy), Hazerfan Ethem Efendi (XlX yy),önemli bir hat ustası olan  Sami Efendi (XlX yy),Şeyh Aziz Efendi (1871-1942) sayılabilir. Çağdaş ebrucuların en ünlüsü Necmettin Oktay’dır.Bunun yanısıra Abdülkadir Kadri fendi(1875-1942)Bekir Efendi (XX yy. başları),Sami Okyay, Mustafa Düzgünman, Niyazi Sayın günümüz ebrucuları arasında belirtilebilir.